การชนะใจตนเอง เรา อาจกล่าวได้ว่า สาเหตุที่คนเราจะประสบความสำเร็จในการทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งในระดับที่แตกต่างกัน
สืบเนื่องมาจาก ความสามารถในการเอาชนะใจตนเอง
การชนะใจตนเองนับเป็น ศาสตร์อย่างหนึ่ง ที่ทำให้เราสามารถสร้างอุปนิสัยที่ดีลงสู่ตัวเราได้ เราไม่อาจขยันและมีความเพียรพยายามได้เลย รวมทั้งเราอาจทำการสิ่งใดๆ ไม่สำเร็จได้เลย หากเราไม่สามารถเอาชนะความเกียจคร้าน ที่เป็นเสมือน พื้นฐานทางนิสัยของเราให้ได้เสียก่อน
ตามหลักทางศาสนาสอนหรือเปรียบจิตใจของคนเรา ดังสายน้ำธรรมชาติที่จะไหลจากที่สูงไปสู่ที่ต่ำเสมอ
ฉันใดก็ฉันนั้น กับจิตใจของมนุษย์ ที่เรามักจะมีแนวโน้มจะกระทำการใดๆตามอำนาจแห่งจิตใจฝ่ายต่ำกว่า หรือ สิ่งที่อำนวยความสบาย ความขี้เกียจ ความไม่ลำบาก ณ ชั่วขณะนั้นให้แก่ตนเอง
เราต้องหาอะไร มาขวางกั้นไว้ มิฉะนั้นมันจะเลวลงเรื่อยๆ “การชนะใจตนเอง” จึงกลายเป็นจุดสำคัญเริ่มต้น สำหรับ คนทุกคนที่มีความตั้งใจจะกระทำสิ่งใดๆ ตามทีต้องการ หรือ ปรารถนา
เพราะการดำเนินชีวิต คนเราชอบความสะดวกสบาย ดังนั้น การทำสิ่งที่ยาก เพื่อให้แตกต่างจากคนอื่นๆ จำเป็นต้องมีความสามารถ หรือ กำลังใจที่เข้มแข็งในการเอาชนะใจตนเองให้จงได้
การชนะใจตนเองเป็นช่วงระยะเวลา ที่สั้นมาก ถ้าคนเรามีสติเมื่อจะทำอะไรไปในทางที่ไม่ดี จะมีตอนหนึ่งที่ใจใฝ่ดีรู้สึกและเตื่อนไม่ให้ทำ เราสังเกตได้ง่ายๆ เช่น คนสูบบุหรี่ รู้ทั้งรู้ว่า การสูบบุหรี่ทำโทษ ทั้งต่อตนเอง และ คนรอบข้าง ทั้งๆที่รู้ ชั่ววูบหนึ่ง เชื่อได้ว่า จิตใจของเขาตระหนักถึงผลเสีย และ อยากจะหยุด แต่ อำนาจแห่งจิตใจฝ่ายไม่ดี ก็จะสร้างข้อแม้น เช่นว่า คนเราเดี๋ยวก็ตาย สูบๆไปเถอะ หรือ พรุ่งนี้ค่อยไม่สูบ กลายเป็นว่า เขาก็ยังคงสูบบุหรี่ต่อไป
ในทางกลับกัน ถ้าช่วงแห่งเวลาที่เรามีสติ ที่จิตใฝ่ดีรู้ตัว ถ้าเราจะฝืนตัวเอง ให้หยุด เดินไปทิ้งบุหรี่ซะ เข้าห้องน้ำล้างหน้า ซื้อไปหมากฝรั่งมาเคี้ยวแทน เราก็คงไม่ต้องสูบบุหรี่
หรือ การที่เราตามใจตนเองในการนอนตื่นสาย เพราะว่า ขี้เกียจ ทั้งที่รู้ตัวว่าไม่ดี ถ้าเรายอมตามอารมณ์ฝ่ายต่ำ เราก็คงนอนตื่นสายไป และ เราก็ต้องเสียเวลาเปล่าประโยชน์ไปกับการนอนมากเกินควรการชนะใจตนเอง เป็นการทำได้ยาก แต่ถ้าลองทำได้ครั้งหนึ่งแล้ว ครั้งที่สอง และ ที่สาม ก็จะสามารถทำได้ง่ายยิ่งขึ้น
การเริ่มชนะใจตนเอง สามารถกล่าวได้ว่า เป็นสิ่งสำคัญ โดยเราจะต้อง กำจัดความความเกียจคร้านเสียแต่วันนี้ และ เริ่มต้นเป็นคนขยัน มานะ พากเพียร แล้ววันต่อๆไปเราก็ต้องเตือนตัวเองให้ตั้งมั่นใอยู่ในความหมั่นขยัน และ กระตือรือร้นอยู่เสมอ ไม่นานนิสัยความเพียรพยายาก็จะฝังติดตัวเราได้ความจริงวิธีแก้ความเกียจคร้านของคนเรา สรุปได้ก็คือ ต้องรู้จักเอาชนะใจตนเอง วิธีเอาชนะใจตนเองทำอย่างไรก็ต้องแล้วแต่ละคนที่จะต้องเรียนรู้ตนเอง และ นำไปปรับใช้ แก้ไข เป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า
อย่างไรก็ตาม การกระทำต้องอยู่ในทางสบายกลาง อย่า เข้มงวดมากเกินไป เพราะถ้าไม่ได้ อาจจะหมดกำลังใจ ไม่ทำเอาเสียเลย เหมือน คนลดน้ำหนัก ถ้าค่อยๆเริ่มลด จะถาวร เพราะ สร้างนิสัย ให้ยอมรับพฤติกรรมการกินแบบใหม่ แบบค่อยๆ เป็น ค่อยๆ ไป ไม่ใช่ จะลดความอ้วน ก็หยุดทานขนม อะไรที่เคยชอบ เพราะอยากลดให้ได้เร็ว
อาจจะได้ผล แต่ไม่ช้า ความต้องการของจิตใจ ก็จะทำให้กลับไปหาได้โดยง่าย และ กลายเป็นว่า น้ำหนักกลับมามากกว่าเก่า เสียเอง
ดังนั้น ควรเลือกกระทำในสายกลาง เรียนรู้ เพื่อที่จะปรับให้กลายเป็นนิสัยที่ถาวร มิใช่ เพียงชั่วคราว แม้นแต่ผมเอง ก็ยังมีช่วงเวลา ที่ผมเผลอทำตัว ตามใจตนเอง แต่เมื่อรู้ตัวก็จะพยายามแก้ไข ไม่ให้เกิดขึ้น ดังนั้น การสำรวจตัวเอง ดูจะเป็นทางเลือกที่ดีที่สุด
การสำรวจตัวเอง หือ การใช้บันทึกประจำวัน ว่าเราเองใช้เวลา ทำกิจกรรมอะไรบ้าง มีสาระหรือไม่มีสาระอย่างไร เมื่อเรารู้ เราจะได้พยายามแก้ไข
การเตือนตนและการหักใจ หรือฝืนใจก็เป็นวิธีหนึ่งของการเอาชนะใจตนเอง บางครั้งเราต้องยอมผ่อนผันอามรณ์ฝ่ายไม่ดีของเราบ้าง แล้วๆ ค่อยประเล้าประโลมเตือนตนเองว่ามันเป็นสิ่งที่ไม่ดี ไม่ควรทำ แล้วพยายามหักใจในที่สุด การฝืนใจการพยายามทำงานที่ตนไม่รักแต่ให้ทำด้วยความเต็มใจ พยายามทำให้ดีที่สุด ทำให้ได้มากที่สุด
สำหรับ การชนะใจตนเอง สิ่งที่เป็นตัวหลักสำคัญคือ ความพยายาม เรานับเป็นคุณสมบัติอันแรกที่ต้องปลูกฝังให้มีในตนเอง
เราควรมีสติระลึกและ เตือนตนให้มีความเพียรทำกิจอย่างสม่ำเสมอ อย่าเพียงแต่ทำ แล้ว เลิก แต่ควรฝึกตนเองให้ทำสิ่งที่ดี พฤติกรรมที่ถูกต้อง เป็นประจำ เพื่อให้เกิดเป็นนิสัย และ เราจะทำได้เอง โดยอัตโนมัติ
การเอาชนะใจตนเองนั้น เป็นเรื่องสอนกันยาก เราต้องรู้จักบังคับใจตนเอง ถ้าบังคับไม่ได้ก็ไม่มีใครช่วยเราได้เลย แม้จะมีคำสอนถึงอุบายวิธีแนะแก้ความเกียจคร้าน แนะวิธีปลูกสร้างความขยันต่างๆ นานาๆ หรือ หนังสือ ที่ใครต่อใครบอกว่า เป็นเคล็ดลับที่คนหลายคนประสบความสำเร็จ แต่เมื่อท่านอ่านแล้วลืม หรือไม่ปฏิบัติ ก็มีค่าเท่ากับผ่านขุมทรัพย์แล้วไม่รู้จักเก็บทรัพย์ฉะนั้นคำสอนต่างๆ นั้นเป็นเพียงการแนะตนว่า ตนต้องเป็นที่พึ่งแห่งตน หรือ เป็นการระลึก บอกตนเองว่า คำสอนต่างๆ ไม่สามารถเกิดประโยชน์แก่เราได้ ถ้าเราไม่สามารถเอาชนะใจตนเองได้
การนำคำสอน หรือ คำแนะนำ ทีดีๆ มาปรับปรุงหรือประยุกต์ให้เข้ากับนิสัยของเรา และ เราต้องมีความตั้งใจจริง ต้องรู้จักบังคับใจตนเอง แล้วเราก็จะเป็นคนที่มีความเพียรพยายามได้
สรุป แล้ว เราต้องเริ่มต้นก้าวแรกเสียแต่วันนี้ เริ่มต้นเป็นคนขยันหมั่นเพียงลองบังคับใจตนเองให้นอนและตื่นเป็นเวลา มีความพยายามที่จะปฏิบัติกิจวัตรให้สำเร็จไปด้วยดี ไม่ใจร้อน ไม่ใจเร็วด่วนได้ เราต้องเริ่มเอาชนะใจตนเองเสียแต่บัดนี้
ข้อมูลอ้างอิงจากwww.missconsult ดอทคอม
