หลักการหรือคำสอนแห่งพระพุทธศาสนา
ธรรมะคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้ามีมากมายที่ได้ทรงตรัสรู้ไว้ ถ้านับเป็นธรรมขันธ์ (หัวข้อ)แล้วมีจำนวนถึง ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ ทั้งนี้เพื่อให้เหมาะสมแก่อุปนิสัยใจคอ จริต ฐานะ หรือ ระดับสติปัญญาของผู้ฟัง ของผู้ประพฤติในรายละเอียดอาจมีต่างๆกันไป แต่ในหลักการใหญ่หัวข้อธรรมเหล่านั้นทั้งหมดแม้จะมีมากมายเท่าไหร่ก็พอรวมลงได้ในหลักทั่วๆไป ๓ ประการ คือ
๑. ละเว้นความชั่ว อะไรก็ตามที่ทำไปทางกาย พูดทางวาจา หรือคิดทางใจแล้วจะยังผล
(๑) ทำให้ตนเองเดือดร้อน
(๒) ทำให้คนอื่นเดือดร้อน
(๓) ทำให้ทั้งตนเองและผู้อื่นเดือดร้อน
(๔) ไม่เป็นประโยชน์แก่ตนเองและคนอื่น
สิ่งเหล่านั้นจัดว่าเป็นความชั่ว จะต้องงด ลด ละ สละ เว้น หลีกเลี่ยง ห่างไกลให้ได้
๒. หลักประพฤติความดี อะไรก็ตามที่ทำไปทางกาย พูดทางวาจา หรือคิดทางใจแล้วจะยังผลดี
(๑) ไม่ทำให้ตนเองเดือดร้อน
(๒) ไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน
(๓) ไม่ทำให้ตนเองและทั้งผู้อื่นเดือดร้อน
(๔) เป็นประโยชน์แก่ตนเองและผู้อื่น
สิ่งเหล่านั้นจัดว่า เป็นความดี ใครประพฤติปฏิบัติเข้าก็เรียกว่า ประพฤติดี ทุกคนควรประพฤติแต่ความดี
๓. หลักชำระใจให้สะอาด อะไรก็ตามที่ทำให้สิ่งที่ทำ คำที่พูด อารมณ์ที่คิด แล้วทำให้จิตใจสะอาด ประณีตสูงส่ง ด้วยคุณธรรม มโนธรรม
เช่น ทาน สันโดษ เมตตากรุณา ปัญญา ซึ่งเป็นเครื่องขจัดความโลภ ความโกรธ และความหลง อันเป็นเครื่องเศร้าหมองใจให้บรรเทาเบาบาง จางหาย สูญสิ้นไปจากจิตใจ วิธีการมีหลายวิธ๊ เช่น ด้วยการรักษาศีล เจริญเมตตาภาวนา ฝึกสมาธิ และวิปัสสนาภาวนา เป็นต้น อย่าลืมว่า จิตใจเป็นใหญ่เป็นสำคัญกว่าสิ่งอื่นใดทั้งสิ้น หลักการชำระจิตใจให้สะอาดประณีตจึงเป็นหลักการที่สำคัญที่สุด เจ้าชายสิทธัตถะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ก็เพราะสามารถชำระจิตใจให้สะอาดประณีตถึงขั้นสูงสุด คือ หมดจดจากกิเลสเครื่องเศร้าหมองทั้งมวล เป็นผู้มีภาวะจิตบริสุทธิ์โดยแท้ เรียกว่า พระวิสุทธิคุณ แม้คนธรรมดาสามัญจะได้นามว่าเป็นพระอริยะสงฆ์ จบกิจพระศาสนาก็เพราะเข้าถึงหลักทั่วไปที่ ๓ คือ สามารถทำตนให้บรรลุภาวะจิตบริสุทธิ์นี้เอง
หลักทั่วไปทั้ง ๓ ดังกล่าว เป็นหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ดังพระบาลีที่ว่า
บาลี: สพฺพปาปสฺส อกรณํ กุสลสฺสูปสมฺปทา
สจิตฺตปริโยทปนํ เอตํ พุทฺธาน ศาสนํฯ
คำแปล: การไม่ทำความชั่วทั้งปวง การบำเพ็ญความดีให้เกิดขึ้น
การชำระจิตใจของตนให้ผ่องใส นี้เป็นหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย
english: Never do any evil. Always do good.
Purify your minds. These are the Buddhass instructions.
ลักษณะธรรมในพระพุทธศาสนา
พระพุทธองค์ได้ทรงแสดงลักษณะธรรมไว้ ๘ อย่าง ดังนี้ คือ
๑.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อกำหนัดย้อมใจ
๒.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อประกอบทุกข์
๓.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อพอกพูนกิเลส
๔.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อปรารถนาใหญ่
๕.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อความไม่สันโดษ(คือมีแล้วอย่างนี้ อยากได้อย่างนั้น)
๖.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อความเกียจคร้าน
๗.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อความคลุกคลีด้วยหมู่คณะ
๘.ธรรมนั้นต้องไม่เป็นไปเพื่อความเลี้ยงยาก
ขอบคุณที่มา
http://snr.ac.th/sakyaputto/dhamma.htm
